سیاست فصلنامه

هو الحکیم

فصلنامه علمی پژوهشی بهبود مدیریت

رهیافت تاریخی به توسعه صنعتی

سیاست بررسی و انتشار مقالات

 

فصلنامه علمی- پژوهشی «بهبود مدیریت»، که خاستگاه‌ آن «مؤسسه آموزشی تحقیقاتی صنایع دفاعی» است، طی سالهای گذشته همواره تلاش کرده است بستری برای تأمل در تجارب سازمانی،‌ مدیریتی و سیاست گذاری در حوزه توسعه صنعتی باشد.

توسعه صنعتی در کشور ما با پیچیدگی‌های نظری و عملی فراوانی مواجه است و نیاز به واکاوی و اندیشه‌ورزی در سطوح خرد و کلان آن احساس می‌شود. توسعه نیازمند چرخه‌های یادگیری قدرتمندی در سطح سیاست گذاری و در سطح مدیریت بنگاه‌هاست و رکن شکل‌گیری این چرخه‌ها پژوهش‌هایی است که می‌توانند تجارب مرتبط با تحولات صنعتی را در این دو سطح به بحث و بررسی بگذارند.

فصلنامه «بهبود مدیریت» برای اینکه بتواند محمل انتشار پژوهش های مناسب و مؤثر در خصوص توسعه صنعتی کشور باشد، به مقالاتی اولویت می‌دهد که بتوانند تجربیات مدیریتی، تحولات سازمانی، نوآوری‌ها، شکست‌ها، موفقیت‌ها، مسأله‌ها، راهبردها و سیاست‌های مرتبط با توسعه صنایع مختلف در کشور را به صورت علمی و با «رهیافت تاریخی» مورد بررسی قرار دهند.

 

چرا رهیافت تاریخی؟

تأکید بر «رهیافت تاریخی» به این دلیل است که نگاه تاریخی فهم «مسیر تکوین و تحول» را ممکن می‌کند و به حرکت و پویایی پدیده‌ها توجه دارد. رهیافت تاریخی بر زمان مندی و مکان مندی پدیده‌ها تأکید دارد و به همین خاطر می‌تواند نشان داد که یک تجربه چگونه رقم خورده است و چه درس‌هایی را به همراه دارد. در واقع رهیافت تاریخی به بهترین وجه امکان بازاندیشی و یادگیری را برای سیاست گذاران و مدیران فراهم می‌کند.

پژوهش در رهیافت تاریخی حائز چند ویژگی مهم است:

 به موقعیت‌های پیچیده و مسأله آمیز در یک قلمرو مشخص می‌پردازد و درباره آنها طرح پرسش می‌کند.

  • به فرایندهای تکوین و تحول پدیده‌ها توجه می‌کند.
  • دوره‌های تحولی و نقاط عطف را نشان می‌دهد.
  • داده‌های تاریخی و تحلیل‌های تاریخی در آن وجود دارد.
  • حاوی روایت‌ است (یعنی تنها رخدادنگاری نیست).

 

 

رهیافت تاریخی با پژوهش های کیفی تناسب بیشتری دارد یا پژوهش های کمی؟

همه روش‌های کیفی که امروزه در رشته مدیریت و سیاست گذاری استقبال زیادی از آنها شده است، با رهیافت تاریخی بسیار همسو و همراهند و به بیان دیگر همه آنها به نحوی نگاه غیر تاریخی را طرد می‌کنند. بنابراین فصلنامه «بهبود مدیریت» مقالاتی را که با استفاده از روش‌های نظریه‌پردازی داده بنیان، موردکاوی، مردم‌نگاری، پدیدارشناسی، تبارشناسی، تحلیل گفتمان، تحلیل مضمون، اقدام پژوهی انجام شده‌اند و به رهیافت تاریخی در طرح مسأله،‌ تحلیل پیشینه، طرح یافته‌ها و نتیجه‌گیری پایبند بوده‌اند، در اولویت قرار می‌دهد.

روش‌های کمی هم می‌توانند با نگاه تاریخی توام باشند. البته در بیشتر موارد این گونه نیست ولی می‌توان سازوکارهای اجتماعی و انسانی را که در متن مدل‌های کمی حضور دارند تشریح کرد و روندها و سری‌های زمانی را با روایت‌های تاریخی تبیین و تفسیر کرد. بنابراین پژوهش های کمی که نوآوری آنها صرفاً در مدلسازی کمی باشد و نتوانسته باشند با اتکا به داده‌ها و تحلیل های تاریخی حرف تازه ای بزنند از اولویت بررسی این نشریه خارجند.

 

تفاوت رهیافت تاریخی با تجربه نگاری های مرسوم چیست؟

تجربه نگاری اگر صرفاً ثبت وقایع تاریخی تجارب باشد نگاه تاریخی ندارد. باید توجه داشت که مراد از «رهیافت تاریخی» گزارش‌ رخدادها به ترتیب زمانی وقوع نیست. در «رهیافت تاریخی» برای ایجاد فهم نوعی رابطه بین حوادث و رخدادها درون یک روایت ایجاد می‌شود. به بیان دیگر در «رهیافت تاریخی» بنا نداریم صرفاً رویدادهای مربوط به یک تجربه را برشماریم بلکه هدف ما فهم پیچیدگی‌ها و جنبه‌های نوپدید و درس آموز موقعیت‌ها و تجارب شکست و موفقیت در عرصه سازمان،‌ مدیریت و سیاست‌گذاری از طریق روایت‌‌گری تاریخی است.

بنابراین انواع رویکردهای تجربه‌کاوی که فراتر از ثبت تجارب،‌ تلاش کرده‌اند تجارب مدیران و سازمان‌ها را تحلیل و مفهوم‌سازی کنند و با نگاه تاریخی درس آموخته‌های مفید و نوآورانه‌ای را استخراج نمایند مورد استقبال این فصلنامه است.

 

رهیافت تاریخی با روش تحقیق تاریخی چه تفاوتی دارد؟

تأکید بر رهیافت تاریخی در این فصلنامه به معنای استفاده از «روش تحقیق تاریخی» نیست. روش تحقیق به عنوان تاریخی  یکی از روش های پژوهش کیفی، شامل مجموعه ای از روش های گردآوری و تحلیل داده است که در تاریخ پژوهشی به کار گرفته می شوند. در تاریخ پژوهی اولین دغدغه گردآوری اسناد و بررسی درستی و اعتبار آنها به منظور اثبات وقایع است. سپس محقق تلاش می کند با استفاده از آنها به درک و شرح رویدادهای گذشته بپردازد. رهیافت تاریخی فراتر از پژوهش تاریخی است. رهیافت تاریخی، به تحول و پویایی پدیده های امروز و اکنون در گذر زمان توجه می کند و تلاش دارد از فهم ایستا پرهیز کند. البته این فصلنامه از پژوهش هایی که در محورهای مورد نظر، با استفاده از روش تحقیق تاریخی انجام شده اند نیز استقبال خواهد کرد.

 

بیان مسأله، بخش ضروری مقالات در این فصلنامه

فصلنامه بهبود مدیریت از میان بخش های مختلف مقالات علمی- پژوهشی روی بخش طرح مسأله تأکید زیادی دارد و از نویسندگان محترم تقاضا دارد در «طرح مسأله» دقت زیادی به خرج دهند. این تأکید می‌خواهد مشوقی باشد برای پژوهشگرانی که با برداشت‌های سطحی و روزمره از مسأله‌ سراغ پژوهش نمی‌روند،‌ بلکه تلاش می‌کنند طرحی نو، جذاب و عمیق از مسأله‌های سازمان، مدیریت و سیاست‌گذاری را نقطه عزیمت پژوهش خود قرار دهند. چنین طرحی باید بتواند تجربه‌ و موقعیت معینی را در یک قلمرو مشخص صنعتی نشان داده و پیچیدگی‌ها و ابهامات آن را به پرسش بکشد. یادآوری این نکته لازم است که مسأله پژهشی در رهیافت تاریخی مسأله‌های امروز است و نه مسأله‌های گذشته که در زمان حال موضوعیت خود را از دست داده‌اند. رویکرد تاریخی تأکید دارد که پیگیری مسأله‌‌های امروز ما را به گذشته می‌برد و نشان می‌دهد که گذشته، نگذشته است بلکه زنده است و در ما عمل می کند.

 

تمایز این فصلنامه با سایر نشریات علمی- پژوهشی

بر اساس مطالبه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و سیاست‌های «مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی»، فصلنامه بهبود مدیریت تلاش دارد تمایز روشنی با سایر نشریات علمی- پژوهشی که عمدتاً توسط دانشگاه‌ها منتشر می‌شوند داشته باشد. از آنجا که مأموریت مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی ایجاد بستر مناسب برای یادگیری سازمانی و ارتقاء دیدگاه مدیران و سیاستگذاران است، فصلنامه بهبود مدیریت «رهیافت تاریخی» را برگزیده است. این فصلنامه اعتقاد دارد مقالاتی که با این رهیافت به رشته تحریر در آمده‌اند می‌توانند سیاست گذاران و سازمان‌های صنعتی را مخاطب قرار داده و امکان بازاندیشی و یادگیری را برای آنها فراهم آورند.

دستیابی به این هدف نیازمند فضایی میان رشته‌ای است و به همین خاطر فصلنامه بهبود به غیر از رشته‌های مدیریت و سیاست گذاری از پژوهشگران سایر حوزه‌های علوم انسانی به خصوص رشته‌های اقتصاد و جامعه شناسی و مطالعات فرهنگی که مقالات آنها رهیافت تاریخی به سازمان‌های صنعتی،‌ مدیریت صنایع و سیاست گذاری صنعتی دارد به گرمی استقبال می‌کند.

همچنین فصلنامه بهبود مدیریت از مقالاتی که به نقد و بررسی روش‌- معرفت شناختی پژوهش‌های حوزه مدیریت و سیاست‌گذاری بپردازند و در این زمینه الگو‌ها و تجارب مختلف را مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهند حمایت می‌کند.

 

با توجه به مراتب یاد شده برخی موضوعات مورد توجه این فصلنامه عبارتند از:

  1. ارزیابی سیاست‌‌های صنعتی و الگوی مداخلات دولت در توسعه صنایع
  2. مطالعه رابطه نهاد صنعت با دولت و سایر نهادها
  3. همپایی(Catch Up) در سطوح ملی،‌ بخشی و سازمانی
  4. آمایش صنعتی و شکل‌گیری خوشه‌‌ها
  5. مدیریت زنجیره‌های ارزش ساز صنعتی
  6. تحول در قابلیت‌‌ها و مزیت‌های صنایع و بنگاه‌های کشور
  7. بومی سازی فناوری در صنایع مختلف
  8. الگوهای همکاری‌ و شبکه سازی
  9. تعارضات و رقابت‌های مخرب بین کنشگران در مسیر توسعه صنایع
  10. روابط کار، قراردادها و قانون گذاری در توسعه صنعتی
  11. نوآوری تکنولوژیک و کارآفرینی در توسعه صنعتی
  12. آمایش صنعتی و پدافند غیر عامل
  13. مطالعات تطبیقی و بررسی تفاوت‌ها و شباهت‌ها در بخش‌های مختلف صنعتی
  14. وابستگی و تحریم‌های صنعتی و تجارب مقابله با آنها
  15. تحلیل گذارها و تحولات اجتماعی - فنی
  16. اقتصاد مقاومتی توسعه صنعتی
  17. اقتصاد سیاسی توسعه صنعتی
  18. جامعه شناسی توسعه صنعتی
  19. مطالعات نظری و فلسفی مرتبط با توسعه صنعتی
  20. نقد و بررسی‌های روش- معرفت شناسی پژو‌هش‌های حوزه مدیریت و سیاست‌گذاری

 

 با توجه به مطالب فوق، مقالات دارای اولویت برای فصلنامه بهبود مدیریت دارای ویژگیهای ذیل می باشد:

  • به لحاظ موضوعی مربوط به عرصه سیاستگذاری صنعتی، مدیریت فناوری، آینده پژوهی و موضوعات مشابه
  • به لحاظ مورد مطالعه: صنایع راهبردی، سازمان‌ها و شرکتهای صنعتی،‌ سیاست صنعتی، فناوری‌های کلیدی
  • به لحاظ رویکرد: تحلیل عمیق یک یا چند موردکاوی (کیس) و توجه به تحولات تاریخی مرتبط با مورد مطالعه

بنابراین مقالات ذیل در اولویت اول قرار نخواهند گرفت:

  • مقالات مرتبط با حوزه منابع انسانی، مدیریت مالی، بازرگانی
  • مقالاتی که فاقد مورد مطالعه مشخص بوده یا مورد مطالعه در مقاله انعکاس پیدا نکرده باشد.
  • مقالاتی که با روشهای کلیشه ای صرفا با بررسی موضوعات نسبتا مشخص و بدیهی پرداخته و فاقد نوآوری خاصی می باشد.