گذار فناورانه در نظام اجتماعی فنی رزم هوایی ایران با تمرکز بر فناوری پهپاد

بهارلو, مهدی; میرعمادی, طاهره; بوشهری, علیرضا; الیاسی, مهدی

گذار فناورانه در نظام اجتماعی فنی رزم هوایی ایران با تمرکز بر فناوری پهپاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری سیاستگذاری علم و فناوری، پژوهشکده مطالعات فناوری های نوین، سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران، تهران، ایران.

² دانشیار گروه راهبردها و سیاست های توسعه فناوری، پژوهشکده مطالعات فناوری های نوین، سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران، تهران، ایران.

³ استادیار، دانشکده مدیریت و مهندسی صنایع، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران.

⁴ دانشیار گروه مدیریت تکنولوژی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

در این مقاله سعی بر ارایه تحلیلی پیرامون روند نوآوری در نظام عرصه رزم هوایی ایران با تمرکز بر فناوری پهپاد، با توجه به تحولات محیطی و عرصه رزم هوایی مبتنی بر هواپیمای سرنشین‌دار در طی دهه‌های 90-1340 است. برای این منظور از نظریه نظامهای اجتماعی- فنی و رویکرد مدیریت راهبردی جاویژه استفاده شده است. راهبرد پژوهش مطالعه موردی، هدف آن توصیفی، مبنای آن تحلیل تاریخی وقایع و رویکرد آن کیفی است. ابزارهای گرداوری داده‌ها شامل مطالعه اسناد، انجام مصاحبه و تجربه زیسته نویسندگان به‌منظور ایجاد زنجیره‌ای از مشاهدات می‌شود. با تحلیل تحولات این نظام در 5 دوره تاریخی، مشخص گردید که وقوع انقلاب اسلامی و سپس بروز جنگ تحمیلی و محدودیتهای نظام عرصه رزم هوایی مبتنی بر هواپیماهای سرنشین‌دار در براورده‌سازی مطالبات عملیاتی، زمینه‌‌ساز شکل‌گیری جاویژه پهپاد و توسعه آن بوده‌ است. هم‌اکنون فناوری پهپاد با پشت سر گذاشتن مراحل پیش‌توسعه (سالهای پیش از انقلاب تا پایان جنگ) و توسعه (سالهای 88-1367)، در مرحله اوج‌گیری قرار دارد. توسعه انتظارات و مطالبات عملیاتی، گسترش شبکه‌ بازیگران و توانمندیهای آنان، ایجاد فضای آزمودن دستاوردهای محصولی و فناورانه و توسعه یادگیری‌ها در فضای حفاظتی جاویژه، موجب توسعه فناوری پهپاد و نفوذ و اشاعه آن در نظام عرصه رزم هوایی شده است. ولیکن تعمیق و جانمایی کامل آن در این نظام، به‌عنوان یک فناوری مکمل در کنار هواپیماهای سرنشین‌دار، مستلزم اتخاذ سیاستها و تدابیری اعم از تثبیت چشم‌انداز و انتظارات، فراهم‌سازی زمینه حضور بازیگران بیشتر و تقویت بازیگران قبلی و تسهیل در یادگیری و به اشتراک‌گذاری درس‌آموخته‌ها و تجارب است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Technological Transition in Iran’s Air Combat Socio-Technical System with Focus on UAV Technology

نویسندگان [English]

Mahdi Baharloo ¹
Tahereh Miremadi ²
Alireza Boushehri ³
Mehdi Elyasi ⁴

¹ PhD candidate of Science and Technology Policy, Department of Technology Development Studies, Iranian Research Organization for Science and Technology, Tehran, Iran.

² Associate Professor, Department of Technology Development Studies, Iranian Research Organization for Science and Technology, Tehran, Iran.

³ Assistant Professor, Faculty of Management and Industrial Engineering, Malek Ashtar University of Technology, Tehran, Iran.

⁴ Associate Professor, Faculty of Management and Accounting, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

This paper attempts to provide an analysis of the trend of innovation in Iran's air combat regime, focusing on UAV technology and according to the changes of landscape and air combat regime-based on manned aircraft during the 1340-90 decades. For this purpose, the theory of social-technical systems and the strategic niche management approach is used. The research strategy is a case study, its purpose is descriptive, based on historical analysis of events and its qualitative approach. Data collection tools include studying documents, conducting interviews, and the writer's life experience in order to create a chain of observations. Analyzing the changes of this system in the five historical periods, it was discovered that the occurrence of the Islamic Revolution and then the imposed war and the limits of the air combat regime-based on manned aircraft in meeting the operational demands have led to the formation of a UAV niche and its development. At present, UAV technology is at the take-off phase, following the predevelopment phase (pre-Islamic revolution to the end of war) and development (from 1367-1388). The development of expectations, the expansion of the network of actors, the creation of a space for testing technological achievements, and the development of learning in the niche, has led to the development of UAV technology and its penetration and diffusion into the air power regime. However, deepening and embedding it in this system, as a complementary technology alongside manned aircraft, requires the adoption of policies and measures.

کلیدواژه‌ها [English]